SITTARD - In aanloop naar de aanleg van een ondergrondse 150 kV-kabelverbinding tussen de hoogspanningsstations Born en Graetheide heeft een archeologisch onderzoek bijzondere prehistorische vondsten aan het licht gebracht. Bouwbedrijf Heijmans, in samenwerking met archeologisch onderzoeksbureau Transect, voerde het onderzoek uit in opdracht van TenneT en ontdekte onder meer nederzettingen uit de Lineaire Bandkeramiek-cultuur (LBK) en een indrukwekkend Erdwerk, een vondst van nationaal belang. Deze vondsten werpen nieuw licht op de geschiedenis van Limburg en tonen sporen van menselijke bewoning van meer dan 7.000 jaar geleden.


Archeologen hebben zeker drie LBK-nederzettingen ontdekt, met boerderijen tot wel 36 meter lang. De LBK-cultuur, bekend als de eerste boeren van Nederland, leefde vanaf 7000 jaar geleden in Zuid-Limburg en produceerde aardewerk en vuurstenen gereedschappen. Het waren de eerste mensen die zich op een vaste locatie vestigde. Naast de boerderijen werd ook een zeldzaam Erdwerk ontdekt. Een Erdwerk is een prehistorisch verdedigingswerk dat bestaat uit een diepe gracht, een wal en vaak een palissade, waarmee vroegere bewoners zichzelf beschermden tegen mogelijke bedreigingen. Dit is het derde Erdwerk van de LBK-cultuur dat in Nederland is gevonden en mogelijk het oudste bekende verdedigingswerk van het land.

Luc Amkreutz, bijzonder hoogleraar Publieksarcheologie aan de Universiteit Leiden, reageerde enthousiast op deze ontdekking: "Toen ik hoorde dat er in de gemeente Sittard-Geleen, een bandkeramisch Erdwerk was gevonden, wist ik dat ik moest gaan kijken. De ontdekking van zo'n monument is bijzonder. Het betreft de vroegste landbouwende gemeenschappen in Nederland en Limburg: succesvolle vroege boeren die deel uitmaakten van een wijdverbreide cultuur van Oekraïne tot de Atlantische Oceaan. Zij brachten een nieuwe levenswijze die ons tot op de dag van vandaag beïnvloedt. De ontdekking van dit Erdwerk werpt een unieke blik op de laatste fase van de bandkeramiekers. Wat gebeurde er toen? Wat vond er binnen en buiten de greppels plaats? Waarom was zo’n gracht met wal nodig? Dit onderzoek geeft ons nieuwe inzichten en is van nationaal belang."

Archeologisch erfgoed en infrastructuur: het kan samen

Het archeologisch onderzoek, dat een doorlopende proefsleuf van 6,5 kilometer omvatte, identificeerde waardevolle vindplaatsen langs het tracé van de geplande kabelverbinding. Wethouder Andries Houtakkers van de gemeente Sittard-Geleen zegt over de vondst: “Terwijl we werken aan de wereld van morgen houden we oog voor ons verleden. Het is fascinerend om te ontdekken hoe onze regio meer dan 7000 jaar geleden werd bewoond door de eerste boeren van Nederland. Innovatie en traditie gaan ook hier hand in hand met elkaar en hebben impact op zowel onze energievoorziening als onze archeologische erfenis.”

Romeinse en Middeleeuwse vondsten

Naast prehistorische vondsten hebben de archeologen ook resten van Romeinse nederzettingen ontdekt, waaronder een deel van een Romeinse weg en een horreum, vermoedelijk een groot opslaggebouw voor graan. Verder kwamen nederzettingen uit de Bronstijd en IJzertijd aan het licht, evenals boerderijen en waterputten vermoedelijk uit de Vroege Middeleeuwen nabij een bekend middeleeuws motte-kasteel.

Behoud en studie

Alle vondsten worden zorgvuldig gedocumenteerd, schoongemaakt en geanalyseerd bij archeologie onderzoeksbureau Transect in Nieuwegein. Daarna worden de vondsten opgeslagen in het provinciaal archeologisch depot ‘De Vondst’ in Heerlen. Dit onderzoek, uitgevoerd in opdracht van TenneT, maakt de weg vrij voor de aanleg van de kabelverbinding door bouwbedrijf Heijmans, die naar verwachting eind 2025 gereed zal zijn. Het laat zien dat naast het versterken van de energievoorziening het project waardevolle inzichten biedt in het verleden van Zuid-Limburg en zijn vroege bewoners.